Koncepcja

We współczesnym świecie sportu i fitnessu termin 'trening funkcjonalny' odmieniany jest przez niemal wszystkie przypadki. Często się o nim mówi, jednak wielu profesjonalistów wskazuje na brak usystematyzowania całego obszaru zagadnień związanych z tym pojęciem.

Śledząc rodowód odkrycia korzeni współczesnego treningu funkcjonalnego, wskazać można jako jednych z prekursorów Lee Burtona i Gray’a Cook’a – trenerów i fizjoterapeutów, którzy jako jedni pierwszych wskazali na konieczność oceny każdej osoby aktywnej ruchowo pod kątem kryteriów jakości ruchu. Na podstawie swojej wiedzy i doświadczeń, stworzyli narzędzie służące ocenie przesiewowej: FM​​S^​TM (ang. Functional Movement Screen). Narzędzie te jest systemem oceniającym fundamentalne wzorce ruchowe, które leżą u podnóża naszej każdej aktywności ruchowej, czy jest to sport rekreacyjny czy też wysiłek fizyczny na najwyższym poziomie intensywności. Ocena fundamentalnych wzorców ruchowych pozwala zidentyfikować asymetrie i ograniczenia w naszym układzie ruchu. Zaburzenie tych podstawowych wzorców wpływa niekorzystnie na ekonomię ruchu, podwyższa ryzyko odniesienia urazu lub przeciążenia, zmienia odczucia proprioceptywne.

Ocena FMS^TM poza identyfikacją zaburzeń wzorców i asymetrii, pozwala natychmiast ustalić kryteria i kierunki działań korygujących, które przywracają prawidłową jakość wzorców ruchowych. Weryfikacją progresji jest wynik uzyskiwany w ponownej ocenie prowadzonej przez trenera czy fizjoterapeutę.

Działania korygujące - FMS^TM może być wykorzystany na każdym poziomie sprawności ocenianego, upraszczając dobór strategii korygujących w różnych przypadkach. Na podstawie przeprowadzonej analizy , ułatwia on dobór indywidualnych ćwiczeń w zależności od potrzeb klienta/sportowca.

Koncepcja Functional Movement System^TM to system, którego celem jest dążenie do tworzeniu bezpiecznych podstaw dla aktywności ruchowych. Fundamentalne hasło "First move often, then move well" pozwala w zrozumieniu, że jakość ruchu jest warunkiem koniecznym do zwiększania jego ilości, a co za tym idzie czerpania więcej korzyści i satysfakcji.

     
Proces treningu korekcyjnego w oparciu o dokonana ocenę FMS^​TM zawiera 3 podstawowe kroki:

• reedukację mobilności (w sytuacji gdy jest ona zaburzona),
• reedukację wzorców ruchowych (programowanie wzorców ruchowych), m.in. z wykorzystaniem reaktywnego treningu nerwowo-mięśniowego,
• trening globalnych wzorców ruchowych zgodnie wymaganiami klienta/sportowca

Zalety wynikające z stosowania oceny FMS^TM i ćwiczeń korygujących w oparciu o koncepcję FMS^​TM:

• poprawa stanu funkcjonalnego klienta i wyniku sportowego (sportowcy),
• obniżenie ryzyka urazu/przeciążenia,
• identyfikacja słabych ogniw łańcucha kinematycznego, asymetrii z łatwą gradacją stopnia dysfunkcji celem śledzenia progresji klienta/sportowca,
• prosty i logiczny system ćwiczeń korekcyjnych
• indywidualizacja ćwiczeń korygujących dostosowanych do indywidualnej oceny klienta/sportowca
• rozróżnienie planowania treningu na poprawę jakości ruchu i kształtowanie zdolności motorycznych na indywidualne potrzeby klienta/sportowca,
• identyfikacja przyczyn i czynników urazów oraz trendów treningowych w populacjach osób aktywnych, które odnoszą się do profilaktyki urazów bezkontaktowych i przeciążeniowych

W jaki sposób wykorzystuje się FMS^TM w fitnesie, rehabilitacji i sporcie?

Przeprowadzając ocenę FMS™ możemy zidentyfikować ograniczenia i występujące asymetrie, które wpływają na czynności dnia codziennego, aktywność ruchową i sportową. Dzięki ocenie FMS można ukierunkować działania korygujące, które optymalnie reedukują właściwe wzorce ruchowe i przywracają optymalną koordynację nerwowo-mięśniową. Następnie, monitorując wynik oraz progres w działaniach korygujących trener czy też terapeuta może dobrać indywidualne ćwiczenia, które w danym przypadku pozwalają najbardziej efektywnie wpłynąć na poprawę stanu klienta /sportowca.

Funkcja to złożona kombinacja współdziałania systemu nerwowo-mięśniowego, w którym poszczególne jego komponenty są połączone i reagują wzajemnie względem siebie. Aby zrozumieć całość tego procesu należy uwzględnić działanie poszczególnych jego komponentów w układzie ruchu człowieka. Funkcjonalny wzorzec ruchowy jest zintegrowanym, wielopłaszczyznowym działaniem wymagającym przyspieszania, hamowania i stabilizacji zaangażowanych segmentów ciała. W tym kontekście termin treningu funkcjonalnego zarówno w przypadku fizjoterapii jak i treningu sportowego rozumiany jest jako specyficzny zaplanowany ciąg ćwiczeń od izolowanych do globalnych ćwiczeń obejmujących ruch w we wszystkich płaszczyznach. Progresja ćwiczeń zależy od stanu wyjściowego i możliwości ćwiczącego. Planowane postępowanie terapeutyczno-treningowe uwzględnia cel, którym może być powrót do czynności dnia codziennego lub rozwijaniu zdolności motorycznych wymaganych dla konkretnej dyscypliny sportowej (w przypadku sportowca). W tym znaczeniu trening funkcjonalny nie jest jednakże treningiem specjalistycznym dla konkretnej dyscypliny, a raczej kształtowaniem fundamentalnych wzorców ruchowych które leżą u podstawy motoryczności człowieka i są niezbędnym etapem prawidłowego rozwoju motorycznego zawodnika.